
16
Mechanika gier planszowych – którą lubisz najbardziej?
Niektórzy uwielbiają gry przepełnione negatywną interakcją, inni wolą rozgrywki skupiające się na budowie talii, dedukcji czy zarządzaniu pracownikami. Wyróżniamy różne mechaniki gier planszowych i karcianych, a każda z nich ma swoich fanów i antyfanów. A na czym dokładnie polegają popularne mechaniki? O tym poniżej.
Mechanika gier planszowych – co to?
Mechanika gier planszowych to zbiór zasad dotyczących danej gry planszowej lub karcianej. Mechanika wskazuje na sposób interakcji między graczami, charakter przeprowadzanych akcji, określa cele, które należy zdobyć i drogi, które prowadzą do zwycięstwa. Od rodzaju mechaniki uzależnione są takie kwestie, jak sposób zagrywania kartami, zarządzanie zasobami, budowa postaci, losowość. Wyróżniamy różne rodzaje mechanik – od budowania talii, po zarządzanie postaciami, przerzucanie kości, zdobywanie obszarów itp.
Mechaniki gier planszowych i karcianych
Action point allowance system: przydzielanie punktów akcji
Action point allowance system to mechanika polegająca na przydzielaniu punktów akcji. Gracz otrzymuje określoną liczbę punktów i zarządza nimi w jak najlepszy dla siebie sposób. Celem jest rozdysponowanie punktów na poszczególne akcje, na przykład takie, jak budowa obiektów, wykonanie ruchu, atak, aktywację różnych efektów.
Area control / area influence: kontrola obszaru
Area control to mechanika, w przypadku której gracze skupiają się na przejęciu i utrzymaniu kontroli nad określonymi obszarami. Kontrolę można zyskać poprzez zakup terenów, rozmieszczenie jednostek lub znaczników, wzniesienie budowli. Przejęcie obszaru może być związane ze zdobyciem punktów, aktywacją efektów, pomnożeniem zasobów, a w efekcie, uzyskaniem przewagi nad przeciwnikiem.
Auction/bidding: licytacja
Auction/bidding to gra, w której występują elementy licytacji. Gracze, uczestnicząc w licytacji, muszą w błyskawicznym tempie przeanalizować, czy licytować dalej, czy lepiej wycofać się i dać szansę innym graczom. Przedmiotem licytacji mogą być określone zasoby, efekty czy możliwość wykonania określonego ruchu, na przykład odsłonięcia zakrytych żetonów. Przykładem gry z elementami licytacji jest Skull.
Card Drafting: dobieranie kart
Dobieranie kart to jedna z bardziej znanych mechanik gier planszowych i karcianych. Gracze dobierają karty z ograniczonej puli – wybór określonej karty związany jest z różnymi korzyściami, np. aktywacją efektów, zdobyciem zasobów lub dodatkowych punktów. Co ciekawe, gracz, wybierając jedną z kart, pośrednio wpływa na losy innych osób. Pobranie karty może sprawić, że inne karty staną się dostępne czy też spowodować, że kolejny z graczy nie będzie mógł wdrożyć w życie zaplanowanej strategii. Przykłady gier: 7 cudów świata, 7 cudów świata Pojedynek, seria gier Wsiąść do pociągu, Splendor.
Card game: gra karciana
Card game, czyli gra karciana, to jak sama nazwa wskazuje, rozgrywka, w której głównym elementem są karty. Mogą to być karty postaci, zasobów, efektów, punktów itp.
Wyróżniamy tutaj także gry CCG – collectible card games, czyli gry, w przypadku których, oprócz wersji podstawowej, gracze kupują dodatkowe karty i budują potężną talię.
Co-operative play: kooperacja
Kooperacja to mechanika, w której rywalizacja między graczami zastąpiona jest współpracą. Celem całej drużyny jest stawienie czoła konkretnym wyzwaniom, uzyskanie określonych zasobów, pokonanie wroga. Wszyscy realizują jeden cel, w zależności od efektów, cała drużyna wygrywa lub przegrywa.
Przykłady gier kooperacyjnych to między innymi Kroniki zamku Avel czy
Harry Potter: Hogwarts Battle.
Deck / pool building budowa talii
W przypadku tej mechaniki, gracze rozpoczynają grę z określoną talią kart (zwykle są to dość słabe karty). Podczas rozgrywki, gracze pozbywają się części kart, dobierają także kolejne i skupiają się na tym, by zbudować silniejszą talię niż przeciwnik. Im silniejsza talia, tym gracz ma większe możliwości, może korzystać z dodatkowych efektów i zwiększyć szansę na zwycięstwo. Kluczowym elementem jest tutaj odpowiednie zarządzanie talią – gracze muszą wybierać karty, które umożliwią realizację wyznaczonych celów. Przykładem gry z mechaniką budowania talii jest Star Wars: The Deckbuilding Game – Clone Wars
Deduction: dedukcja
W grach opartych o mechanikę dedukcji, gracze, na podstawie dostępnych informacji, muszą podjąć jak najlepsze decyzje. Istotne jest zbieranie danych, analiza zmieniającej się na planszy sytuacji, wykluczenie niekorzystnych opcji i wybór optymalnego rozwiązania.
Przykładowa gra opierająca się o mechanikę dedukcji to np. Tajemnica w 5 minut.
Dice rolling: przerzucanie kości
Dice rolling to, jak nietrudno się domyśleć, mechanika polegająca na przerzucaniu kości. Mogą to być tradycyjne kości z oczkami, jak i kości o rzadziej spotykanych kształtach, z różnego typu symbolami. W przypadku takich gier mamy dużą losowość.
Hand management: zarządzanie ręką
Hand management polega na odpowiednim zarządzaniu kartami na ręce. Gracz musi w taki sposób zagrywać swoją talią, by uzyskać jak najlepsze efekty, zdobyć ważne zasoby, wysoką liczbę punktów, upatrzone obszary, a w rezultacie, zyskać przewagę nad przeciwnikami.
Przykłady gier opartych o mechanikę hand management to Wsiąść do Pociągu, 7 cudów świata, 7 cudów świata Pojedynek, Eksplodujące Kotki, Dylemat Wagonika.
Hidden roles (ukryte role)
W takich rozgrywkach gracze pełnią określone role, na przykład budowniczych i krasnali. Nikt jednak nie wie, kto należy do danej grupy. Przykładem takiej gry jest Sabotażysta.
Modular board: plansza modularna
W grach opartych o mechanikę modular board, głównym elementem jest plansza modularna, a więc taka, która składa się z kilku modułów. Plansza zwykle układana jest z kafelków, kart, płytek, które przybierają różne konfiguracje. Konfiguracje modułów planszy mogą być określone w dołączonych do gry scenariuszach. Przykłady gier z mechaniką modular board to Catan, Aqua, Heroes of Might & Magic III.
Party game (gra imprezowa)
Gry imprezowe są zwykle dynamiczne, przeznaczone dla większej liczby graczy. Takie planszówki i karcianki mają proste zasady, mogą mieć domieszkę humoru, także czarnego, oraz blefu. Takie rozgrywki wspierają interakcje między graczami. Przykłady gier imprezowych: Eksplodujące kotki, Latające burrito.
Point to point movement: ruch z punktu do punktu
Point to point movement polega na przemieszaniu pionków, znaczników bądź figurek z jednego punktu do drugiego. Zwykle gracz może przemieszczać się wyłącznie wzdłuż ustalonych ścieżek, tras lub linii. Zdobycie lub połączenie punktów związane jest z aktywacją różnych efektów, zdobyciem punktów, nowego terytorium, zasobów itp.
Przykład gier point to point movement to Wsiąść do pociągu Europa.
Route/network building
Route/network building to mechanika skupiająca się na budowie sieci połączeń, szlaków, linii kolejowych i innych rodzajów połączeń. Wybudowanie połączenia otwiera wiele możliwości przed graczem, pozwala na zdobycie nowych zasobów lub dodatkowych punktów.
Przykłady gier typu route/network building to: Birmingham brass, Wsiąść do pociągu.

Set collection: tworzenie kolekcji
Set collection skupia się na tworzeniu kolekcji, na przykład zestawu określonych kart, budowli, zasobów, kafli itp. Celem jest zwykle zebranie jak największej liczby określonych elementów lub jak najszybsze zakończenie wskazanych akcji.
Przykłady gier Set collection: Azul, Aqua.
Storytelling: opowiadanie historii
Storytelling: opowiadanie historii to kolejna mechanika, która pojawia się w przypadku gier planszowych i karcianych. Zadaniem graczy jest przedstawienie historii, podanie skojarzeń, dostarczenie wskazówek pozostałym osobom. Gry oparte o taką mechanikę, stanowią doskonały trening kreatywności i twórczego myślenia.
Gry opierające się o storytelling to Dixit Odyseja, Spectrum, Tajniacy.
Take that (złośliwe zagrania)
Gracze celowo przeszkadzają innym, w grze pojawia się negatywna interakcja. Przykładem mogą być tutaj Eksplodujące kotki.
Trading: handlowanie
Trading to mechanika polegająca na handlowaniu, wymianie dóbr, kart, znaczników, w celu uzyskania określonych korzyści. Wymieniane mogą być surowce umożliwiające budowę określonych obiektów, karty w określonym kolorze, żetony itp.
Word game (gra słowna)
Word game, czyli gra słowna, to taka, która wykorzystuje umiejętności językowe graczy, skupiająca się na prawidłowym przekazywaniu informacji, tworzeniu słów, rozwiązywaniu słownych łamigłówek.
Przykłady gier słownych to między innymi Tajniacy, Scrabble, Dixit Odyseja, Dobble, w części również Podaj Dalej!
Worker placement (zarządzanie pracownikami)
Gry typu worker placement polegają na zarządzaniu pracownikami, delegowaniu ich do określonych zadań, umieszczaniu na optymalnych polach akcji. Często należy dopasować zdolność postaci do konkretnej misji.
Przykłady gier opartych o mechanikę zarządzania pracownikami to Everdell, Dalekobrzeg, Mlem: Agencja kosmiczna.
Mechanika gier planszowych i karcianych – lista
Strategiczne
- Worker placement (zarządzanie pracownikami)
- Area control / area Influence (kontrola obszaru)
- Deck / pool building (budowa talii / puli)
- Point to point movement (ruch z punktu do punktu)
- Route / Network Building (Budowa tras / sieci)
Taktyczne
- Action point allowance system (przydzielanie punktów akcji)
Set collection (zbieranie zestawów) - Tile placement (układanie kafelków)
- Hand management (zarządzanie ręką)
- Drafting (dobieranie kart)
Przygodowe i fabularne
- Storytelling (opowiadanie historii)
- Campaign / battle card driven ()
- Modular Board (plansza modularna)
- Exploration (eksploracja)
Kooperacyjne
- Cooperative Play (gra kooperacyjna)
Hidden Roles (ukryte role)
Losowość i interakcja
- Roll and Move (rzut i ruch)
- Dice Rolling (rzucanie kośćmi)
- Trading (handlowanie)
- Auction / Bidding (aukcja / targowanie)
Słowne i abstrakcyjne
- Word game (gra słowna)
- Pattern building (budowanie wzorów)
Inne
- Memory (pamięć)
- Time track (śledzenie czasu)
- Take That (złośliwe zagrania)
- Variable Player Powers (zmienna moc graczy)
Podsumowanie
Mechanika gry planszowej lub karcianej to nic innego, jak zbiór zasad, zgodnie z którymi przebiega gra, jej specyfika. Wyróżniamy różne mechaniki, są to między innymi budowa talii, dedukcja, kooperacja, zarządzanie pracownikami, zarządzanie ręką i wiele, wiele innych.